Eén van de manieren om mensen terug vertrouwen te geven in politici zit toch wel in het installeren van een modernere en meer natuurlijke besliscultuur. De beelden die we krijgen uit parlementen zijn soms bevreemdend voor hardwerkende mensen en gelukkig loopt het lokaal al wel wat anders. Toch denk ik dat er ook hier heel veel ruimte is tot verbetering. Het is soms verbazend om te zien dat zoveel intelligente mensen met zoveel goede intenties niet samen tot een gedragen en gezonde beslissing kunnen komen?
Een recent voorbeeld:
Op onze gemeenteraad was er een debat over het aansluiten bij de “statiegeldalliantie” als één van de duurzame oplossingen om zwerfvuil tegen te gaan. Al snel was duidelijk dat niemand echt tegen het voorstel was. Er was echter één groot probleem: het voorstel kwam van de oppositie. Het werd dus een spel van meerderheid tegen oppositie waarin iedereen zijn waarheden had. Plots ging het meer over de vorm en over wie er nu een voorstel goedgekeurd zou krijgen dan over de echte inhoud.
Het symboliseert de maatschappelijke ziekte van het moment. Op school al leren we kinderen om als “ik” over zichzelf te denken. Als de kleuterjuf de eerste vraag stelt dan wordt er van de kleuters initiatief verwacht en horen zij individueel een hand op te steken om iets te zeggen. Later leren we een opstel schrijven om ons eigen gedacht over iets neer te schrijven. Iedereen hoort een mening te hebben, dan ben je eerlijk. Wij worden gestimuleerd om het beste uit onszelf te halen. Soms ten koste van een ander. Want één iemand krijgt het woord na de handopsteking! Laat ons dan maar hard roepen of zorgen dat we macht hebben.
Wat zou er nu gebeuren als “de groep” eerst komt, dus OOK voor het belang van het individu? Stel je nu eens voor dat WE leren denken als WIJ. We vinden dat al moeilijk om het ons voor te stellen. Nochtans zijn er plaatsen in de wereld waar dat effectief gebeurd. Waar je niet overleeft als je het niet zo doet. Veel plaatsen zelfs! Deze omgevingen werken doorgaans vanuit een lange termijnvisie. Zij redeneren vanuit de belangen van de volgende generatie van de groep. De groep heeft elkaar nodig om te overleven. Dat werkt alleen maar indien je je houdt aan een aantal principes. In dit artikel duid ik ze summier en illustreer ik aan de hand van bovenstaand voorbeeld.
Transparantie
Alle informatie is voor iedereen gelijk beschikbaar, tenzij er een gegronde reden is om dat niet te doen.
De oppositie wordt geacht zijn voorstellen 4 dagen voor de gemeenteraad binnen te doen. Dan kan het college daarover zich beraden. Het college dient tijdens de bespreking een voorbereid amendement in en verwacht dat de oppositie zich daar na het debat over uitspreekt.
In mijn werkcontext werken en debatteren we online over voorstellen in volle transparantie voor het hele bedrijf. Het is daarbij ook niet meer relevant wie welke aanpassingen aan het beslissingsvoorstel doet. Zolang het maar ten goede van de klant of werking is.
De voorstellen hadden ook in dit geval publiek kunnen staan met debatteer-mogelijkheden voor alle partijen en inwoners voor Dilsen-Stokkem. Waarbij het vooral ook niet belangrijk is wie het voorstel daar zet. Dat maakt dat je op de gemeenteraad gezamenlijk een goedkeuring kan geven aan een besluit met een breed draagvlak! Waarbij je ook inwoners voorstellen laat formuleren en participeren.
Gelijkwaardigheid
Iedereen die wordt geraakt door een beslissing heeft de mogelijkheid om op grond van goede redenen deze beslissing te beïnvloeden of veranderen.
Bovenstaande passage illustreert voldoende dat er weinig gelijkheid in het debat is. Een meerderheid beslist. Helaas zelfs vaak zonder debat met de oppositie en/of anderen die door de beslissingen worden geraakt. De vele beslissingen die in het College van Burgemeester en Schepenen zijn daar een schrijnend voorbeeld van.
In deze tijden is het absurd om nog te beslissen aan de hand van een systeem dat dateert uit de jaren 50 van de vorige eeuw. Eigenlijk kan en mag je zelfs niet beslissen zonder alle betrokkenen inspraak te geven in de te nemen beslissing. Als dat niet doet weet je trouwens dat er een kans is dat er geen gevolg wordt gegeven aan je beslissing en je weer regelgeving nodig hebt om mensen beslissingen te laten volgen. Ik pleit dan ook voor een formele brede inspraak van iedereen in Dilsen-Stokkem die betrokken is. In het geval van het zwerfvuil is dat dus iedereen. Eenvoudig organiseerbaar met tools zoals bijvoorbeeld CitizenLab.
Empirisme
Test stellingen door te experimenteren, te reviseren en te falsificeren (de mogelijke onwaarheid te onderzoeken).
Iedereen riep maar iets op de afgelopen gemeenteraad en verwijst naar vorige beslissingen, internetsites, al dan niet bestaande studies die in het weekend werden gelezen. Het is onmogelijk deze tijdens de beslissing ter plaatse te verifiëren. Al deze bronnen worden best vooraf en voor iedereen ter beschikking gesteld. Dat laat iedereen toe om met kennis terzake in het debat te zitten.
Zo werd er gesteld dat we al aangesloten waren bij de statiegeldalliantie doordat we lid zijn van Limburg.net. Nadat men eerst zelf niet wist wie van het huidige bestuur ons vertegenwoordigd bij Limburg.net ging de discussie even over dat we maar 1 van de 44 zijn en niets in de pap te brokken hebben. Allemaal irrelevant, net zoals het argument.
Borgloon, Gingelom, Ham, Hechtel-Eksel, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Maasmechelen, Neerpelt, Overpelt, Tessenderlo, Zonhoven en Zutendaal. Allemaal gemeentes die lid zijn van Limburg.net en die zich hebben aangemeld voor de statiegeldalliantie.
Continu verbeteren
Stap voor stap aanpassen en verbeteren om te komen tot een bestendig en gewenst resultaat. Niet alles moet volledig en perfect zijn van bij de start. Er zijn genoeg domeinen waar je veilig in stapjes kan werken.
Gesteld dat zowel het initiële voorstel als het amendement nodig waren en dat beiden onderkend worden door iedere partij, wat belet ons dan om die eerste stap (aansluiten bij de statiegeldalliantie) te nemen zonder dat het geheel aan maatregelen er ligt? Waarom verspillen wij zoveel spreektijd aan een stap die ons sowieso in de juiste richting zet. Alle aanvullingen (zelfs achteraf) zijn mogelijk en zelfs wenselijk.
Effectiviteit
Doen wat juist is, doeltreffendheid. Dat zegt niets over het proces, maar alles over de uitkomst.
Op de gemeenteraad ging meer dan de helft van de tijd naar een discussie over een amendement dat werd toegevoegd door de meerderheid. Na veel discussie (naar mijn gevoel) over niets bleek dat het amendement geen toevoeging was maar een wijziging van het ingediende voorstel. Men heeft letterlijk liggen discussiëren over de onduidelijkheid in het proces. Ik laat het nu in het midden wie een spel speelt maar het is onbegrijpelijk dat men daar (na 5 jaar “samenwerken”) onduidelijkheid in kan hebben. Voor de vorm eens opgezocht wat het reglement voorschrijft.
(Gemeenteraad 11 maart 2013) Artikel 18. – De amendementen worden voor de hoofdvraag en de subamendementen voor de amendementen ter stemming gelegd.
Consent
Een besluit nemen, iets gaan doen, omdat er geen redenen zijn om dit niet te doen. Bij consensus gaan we op zoek naar unanimiteit, iedereen is het ermee eens, bij consent gaan we op zoek naar de optie die goed genoeg is voor nu, en veilig genoeg om uit te proberen. In afwezigheid van een gefundeerd bezwaar voeren we het voorstel uit.
En dat was het voorstel nu absoluut wel. Goed genoeg voor nu, veilig genoeg om te proberen. Allerlei argumenten werden aangehaald om er een draai aan te geven. Geen fundamenteel bezwaar. Buiten een onuitgesproken bezwaar dan. Het voorstel mocht niet vanuit de oppositie komen, dat was het enige echte argument. Maar iedereen vond dat het wel OK was. Goed genoeg voor nu, veilig genoeg om te proberen.
Aansprakelijkheid
Reageer wanneer nodig, houd je aan afspraken en neem verantwoordelijkheid op.
Het is me zelfs nu nog niet duidelijk wat er beslist is. Het enige dat ik hoop is dat er iemand namens de stad dat formuliertje invult en zich aan (god weet welke) afspraken houdt.
Bovenstaande punten zijn suggesties. Een brave verwoording van noodzakelijke wijzigingen in een echte democratische debatcultuur. Je kan één en ander ook lezen in een minder relativerende post van inwoners die het debat bijwoonden:
