In ons bezwaarschrift hebben we het onder andere over de volledige verantwoording van het project. In onderstaand artikel leggen we in eenvoudige taal uit waar dit precies over gaat en waarom we deze verantwoording betwisten. Er is immers geen nieuwe gascentrale nodig.
Geschatte leestijd: 6 minuten
Even de basis
Eerst enkele basisbegrippen. Wanneer is er een probleem met onze bevoorradingszekerheid? Het wettelijk citerium is LOLE > 3 uur.
LOLE is het acroniem voor “Loss of Load Expectation“. Dit is een belangrijk concept dat het verwachte aantal uren bepaalt gedurende dewelke de elektriciteitsvraag niet kan worden gedekt door alle beschikbare productiemiddelen op het nationale elektriciteitsnet, rekening houdend met de interconnecties. Dit aantal uren is in België wettelijk vastgelegd: de LOLE mag wettelijk niet hoger zijn dan 3 uur in een normale winter en 20 uur in een strenge winter.
Noteer dus dat we als maatschappij een zeker restrisico aanvaarden. Zodanig investeren in productiecapaciteit zodat LOLE = 0 zou veel teveel kosten. Deze productiecapaciteit zou bovendien bijna nooit draaien.
Hoe zit het dan met onze LOLE?
Elia stelt om de 2 jaar een rapport op over de bevoorradingszekerheid. In haar laatste rapport (juni 2019) berekende ze een LOLE = 9,4-10,5h tegen 2025.
Volgens deze studie is er dus een probleem met de bevoorradingszekerheid (mits LOLE > 3h).
Daarom hebben we volgens Elia nood aan 2,4-3,9 GW aan nieuwe gascentrales (afhankelijk van het scenario). Er is echter een probleem: nieuwe gascentrales zijn uit zichzelf niet winstgevend genoeg. Daarom wilt minister Tinne Van der Straeten een subsidiemechanisme invoeren. Dat mechanisme noemt men het CRM.
CRM, wat is dat voor iets?
Een capaciteitsvergoedingsmechanisme of een CRM is een aanvulling op de bestaande energiemarkten. Deze capaciteitsmarkt garandeert dat er voldoende capaciteit beschikbaar is om de levering van elektriciteit veilig te stellen.
Het doel van een marktgebaseerd capaciteitsmechanisme is om de bevoorradingszekerheid veilig te stellen en dit tegen een marktconforme prijs.
Dit mechanisme lost zo het probleem van “missing money” op: sommige productie eenheden slagen er niet in om voldoende inkomsten uit de markt te halen om rendabel te zijn waardoor ze (dreigen te) sluiten.
Met de CRM wordt een bepaald ‘volume’ aan capaciteit (bv. 2,4 GW) ‘geveild’. De elektriciteitsproducenten die het goedkoopst een bepaalde capaciteit aanbieden, winnen de subsidies.
Hebben we nu die gascentrale nodig of niet?
Officieel is dat subsidiemechanisme technologieneutraal, maar een aanzienlijk deel van de subsidies zullen naar klassieke (en grootschalige) gascentrales gaan. Gascentrales kunnen immers het goedkoopst ten alle tijden energie leveren, en de goedkoopste zal winnen.
De regulator CREG zegt duidelijk van niet en komt met zeer goede onderbouwde argumenten. De regulator bekritiseerde van in het begin de uitgangspunten van de studie van Elia, maar werd telkens genegeerd.
Een van dé discussiepunten is de invloed van klimaatverandering. Wanneer staat onze bevoorradingszekerheid immers onder druk? Tijdens zeer strenge winters (met als gevolg een extreme piek in verbruik). Maar met klimaatverandering daalt de kans juist op extreme winters. Dat is logisch.
Uit een klimaatstudie van de VUB onder leiding van Wim Thiery blijkt dat de kans op zulke zeer strenge winters sterk is afgenomen. Daarom vroeg het CREG ook aan Elia om haar berekeningen nog eens opnieuw uit te voeren, deze keer wél rekening houdend met klimaatverandering.
Opnieuw naar de rekentafel dus …
Rekening houden met klimaatverandering kan volgens de nieuwe Europese regelgeving op 3 verschillende manieren. De ‘gemakkelijkste’ manier is om enkel rekening te houden met de 30 meest recente jaren. Het klimaat van 4 decennia geleden is immers niet meer representatief.
Wat blijkt? Onze zogenaamde bevoorradingsproblemen worden in de berekeningen van Elia veroorzaakt door de extreme strenge winters van ’84 en ’86. Als we enkel rekening houden met de 30 meest recente klimaatjaren, zakt de LOLE parameter aanzienlijk.
De CREG toonde bovendien aan dat als we ook rekening houden met een strategische reserve, de LOLE-parameter onder de 3 uur zakt. Met andere woorden: dan is er géén probleem met de bevoorradingszekerheid en hebben we dus géén nood aan nieuwe gascentrales.
Even terzijde: met een strategische reserve houden we bestaande (!) centrales (die normaal gezien zouden sluiten wegens niet winstgevend genoeg) beschikbaar als back-up. In geval van nood kunnen deze centrales dan opgestart worden. Dit is wat we tot nu toe elke winter voorzien.
Over de CRM is de CREG formeel en herhaalde ze vorige maand nog haar argumentatie in De Kamer. Ze doet dat uiteraard in het gebruikelijk jargon: “strategische reserve + rekening houden met klimaat leidt tot LOLE =< 3h”.
In mensentaal : we hebben géén nieuwe gascentrale nodig.
Als dan blijkt dat de gascentrale niet nodig is …
… dan schiet de lobby-machine in gang!
Energielobby FEBEG en Elia en de federale administratie beargumenteren echter dat de resultaten van Elia werden bevestigd door academici, nationale experten & Europese studies. Maar geen enkel van de tot nu toe beschikbare studies houdt rekening met klimaatverandering.
Zoals bij elke modelberekening geld: bullshit in = bullshit out. Met andere woorden: ‘extreme’ uitgangspunten leiden tot ‘extreme’ resultaten.
In 2021 geen rekening houden met klimaat is niet te verantwoorden. Met de nieuwe Europese methodologie is het bovendien verplicht. Bovendien toont het aan dat het ontbreekt aan politiek moed om de transitie echt in te zetten.
Conclusie
We kunnen perfect de kernuitstap uitvoeren zonder een nieuwe gascentrale te bouwen. Dat de energielobby iets anders zegt heeft alles te maken met de honderden miljoenen euro jaarlijkse subsidies waar ze op hopen. Dat geld steken we dus beter in de energietransitie, zoals we uitvoerig bepleiten in ons bezwaarschrift.
Er is dus enkel wat politiek moed nodig om gewoon neen te zeggen!
Bronnen
- https://www.febeg.be/domein/bevoorradingszekerheid
- https://www.febeg.be/domein/crm-capacity-remuneration-mechanism
- https://www.creg.be/nl/publicaties/studie-f1957
- https://researchportal.vub.be/en/publications/winter-is-leaving-reduced-occurrence-of-extremely-cold-days-in-be
- Diverse twitter discussies tussen kamerleden
