Eén dag per week wil ik geen smartphone. Volg je mijn voorbeeld?
Net zoals in menig huishouden hebben wij hier thuis al eens een discussie over het smartphone gebruik. Soms lijkt dat ding aan ons hand te kleven. Zoals zovelen is die smartphone het verlengde geworden van ons allemaal en deel van een leven.
Eerlijk gezegd: als ik niet in het verenigingsleven zat en niet met politiek bezig was dan zou ik me meteen van alle sociale media verwijderen en zou een telefoon waarop men mij kan bereiken voldoende zijn.
Begrijp me niet verkeerd. Ik geniet van mijn iPhone, de apps en sociale media. Maar ik erger me dood aan de bagger die ik soms lees. Of het nu om een misplaatste reactie of fakenews gaat. Of begot … de zoveelste complottheorie. Alsof er niets meer goed gaat in één van de meest ontwikkelde landen ter wereld.
Toegang tot informatie
Werk is niet langer afhankelijk van een fysieke plaats, informatie uit verre landen is vlot toegankelijk en we zijn overal ter wereld aangesloten op alles en iedereen. Via dat ene toestelletje.
Maar aan de andere kant is het sociaal uitdagend. Vooral sociale media veranderen de manier waarop we communiceren negatief. We zien minder van de wereld omdat we in een scherm leven, constant met het hoofd naar beneden rondlopen, gefixeerd en anticiperend op de volgende digitale interactie.
Veel mensen hebben moeite om een fysiek gesprek te voeren zonder halverwege hun telefoon te checken of deze met één hand vast te houden. Alsof ze niet kunnen wachten om het “berichtje” te lezen als je stopt met praten.
Zijn we wel verbonden
Ondanks alle apps om te connecteren is het overduidelijk dat de sociale media ons verder uit elkaar trekken.
In plaats van persoonlijk te bellen, verlopen onze gesprekken via Whatsapp of andere instant messaging-netwerken. In plaats van te ontspannen tijdens de lunch of het diner, worden we geplaagd door gedachten of we e-mails of berichten moeten beantwoorden. Of toch nog eens gauw het nieuws lezen.
Twitter is een realtime soap geworden waar elk nieuwsbericht online aangevallen wordt. Facebook is een verslavend venster geworden in een wereld van zelfobsessie, zinloze informatie, virale video’s en advertenties.
Ik preek hier niet. Zeker niet. Ik pleit zelfs schuldig. Mea culpa, mea maxima culpa. Ik ben zeker niet tegen sociale netwerken of smartphones. Ik was en ben een groot deel van deze revolutie. Het idee van een tijdslijn in plaats van een statusupdate heb ik in 2009 aan verschillende sociale media bezorgd. In 2011 lanceerde Facebook een andere variant. Zelf zag ik de tijdslijn als een manier om altijd terug te kunnen kijken naar mijn leven.
Zijn we ons bewust van de valkuilen.
Tijdens de lock downs hebben we “het ontmoeten van mensen” moeten missen en in plaats daarvan gekozen voor digitale gesprekken. Nu nog zie ik mensen omdat het “zo druk” is kiezen voor koude efficiëntie van het beeldscherm boven de beloning van echte warme menselijke interactie.
Ik heb mijn telefoon gecheckt aan de eettafel (met mijn familie) terwijl ik anticipeerde op een belangrijke e-mail. Hele treinreizen heb ik gemaakt met mijn hoofd begraven in de VRT NWS-app.
Als ik rond me kijk dan ben ik slechts een milde overtreder. Een paar recente incidenten hebben me ertoe aangezet dit bericht te schrijven en na te denken over hoe gehecht we zijn geraakt aan digitale communicatie en hoe het natuurlijke communicatie op nadelige wijze vervangt.
Zo zat ik onlangs in Lissabon te ontbijten en zag ik aan de tafel langs ons een koppel kijken naar een film op een iPad terwijl ze aten, waarbij ze elk een oordopje deelden. Zelfs de serveerster had moeite om hun aandacht te krijgen.
Op een ontmoeting met landbouwers zag ik een politieker tijdens zijn gesprek met de doelgroep zich plots verdiepen in een bericht op de smartphone. Ik denk dat het minstens 2 minuten duurde dat de boeren tegen een muur aan het praten waren.
Tijdens het wachten aan een attractie in een pretpark stond ik versteld hoeveel (kleine) kinderen weenden, schreeuwden of voor aandacht vroegen terwijl hun mama of papa vrolijk verder levelden in Candy Crush of een ander spel. Waarom ga je dan met je kinderen naar een pretpark?
De afleiding waar we onder leven. Het is ontzettend pijnlijk.
Het is gebruikelijk om twee mensen koffie te zien drinken, telefoons in de hand, nauwelijks een woord tegen elkaar zeggend, maar lachend en wegtikkend. Ze kunnen net zo goed alleen zitten.
Slechte manieren?
De grotere vraag voor mij gaat verder dan eenvoudige slechte manieren. Het roept de vraag op wat er zo aantrekkelijk is aan het constant in een digitale bubbel zitten en waarom deze vorm van communicatie te verkiezen is boven echte menselijke interactie. Menselijke interactie zonder sociale media. Al is het maar één dag zonder die smartphone.
Als ik kijk naar groepen schoolkinderen met hun hoofden begraven in telefoons, vraag ik me af of de virtuele wereld, als we doorgaan zoals we nu zijn, in de komende generaties een genetische voorkeur zal hebben op de fysieke wereld?
Als het geen sms of e-mail is, dan is het Facebook of Twitter, WhatsApp, Candy Crush of inactief Googlen. Elke week worden er meer dan 20.000 apps vrijgegeven aan de Apple Store. De digitale afleiding blijft komen, omdat we steeds meer gehecht raken aan onze smartphone.
Het is de nieuwe realiteit!
‘Accepteer het maar. Dit is de nieuwe wereld. Leef er mee!”. Ik heb het zelf honderd keer tegen mijn vrouw gezegd. Inderdaad, het is deel van onze wereld.
Ik ben de eerste die zegt dat verandering onvermijdelijk is en dat we verandering moeten accepteren. Maar met deze verandering blokkeert onze behoefte aan iets dat we allemaal nodig hebben. Natuurlijke onvervalste menselijke interactie. De staat van volledig aanwezig en bewust zijn wanneer we praten, lachen of gewoon stil zijn onder andere mensen.
In plaats daarvan worden we zombie-achtig, wachtend op de volgende pieptoon van een apparaat dat ons verlangen aanwakkert om weg te tikken, iemands profiel te controleren of doelloos te scrollen naar iets interessants.
Eén dag per week geen smartphone
Dus dacht ik … gedaan! Ik wil mijn sociale media (nog) niet opgeven maar voortaan neem ik één dag per week een telefoonvrije, tabletvrije en indien mogelijk computervrije dag. Voorlopig elke zondag.
Dat betekent niet dat ik mijn telefoon niet bij me heb, maar ik ga volgend gedrag aannemen:
- Alle sociale meldingen van Twitter, Facebook, WhatsApp, enz. staan af.
- Ik open zelf geen apps of sociale mediaplatformen.
- Ik laat mijn telefoon in mijn zak en leg hem niet op tafel als ik op bezoek ga of ergens ben.
- Ik zet mijn telefoon uit als ik thuis ben met mijn gezin.
Op zondag is mijn telefoon dus uitsluitend een noodcommunicatiemiddel.
Wat zal ik in plaats daarvan doen?
Ik neem mijn dag vrij van de digitale duizeligheid om alle dingen om me heen op te merken. Alles wat ik mis als ik me begraaf in nieuws en sociale media.
Als iemand met mij wil praten, dan heeft die mijn volledige, onverdeelde aandacht. Als ik in gesprek ben en iets niet weet dan accepteer ik dat ik het (nu) niet zal weten. Ik zal dus niet gaan googlen.
En ik weet nu al wat ik ga ontdekken: mentale ruimte.
Doe je mee?
